عضو هیات علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران با اشاره به اینکه ورود فلسفه علم به دانشگاههای ایران بیشتر مدیون اتفاق و تصادف است، گفت: برخی از افراد که از نفوذ سیاسی و اجرایی برخوردار بودند فلسفه علم را وارد دانشگاههای ایران کردند.
دکتر حسین شیخ‌رضایی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص چگونگی ورود فلسفه علم به دانشگاههای فنی و مهندسی کشور گفت: فلسفه علم در غرب به اندازه خود فلسفه قدمت دارد، زیرا چیستی علم و سازوکار این جهان همواره مورد پرسش متفکران بوده است. پس از وقوع انقلاب علمی در غرب و تغییر معنای علم به «ساینس» نیز دانشمندان و فلاسفه پرسش‌های فلسفی درباره علم داشتند.
وی درباره تاسیس دپارتمان‌های فلسفه علم در غرب گفت: با افزایش توجهات به فلسفه علم در نیمه نخست قرن بیستم، زمینه برای ایجاد دپارتمان‌های فلسفه در غرب فراهم شد. کنجکاوی درباره علم همواره در میان فلاسفه وجود داشته است، اما به دلیل پیشرفت چشمگیر علم و به ویژه فیزیک در ابتدای قرن بیستم این کنجکاوی بیشتر شد و فلاسفه بیشتری در این باره به نظریه‌پردازی پرداختند که این امر در تاسیس دپارتمان‌های فلسفه علم خود را نشان داد.
شیخ‌رضایی ورود فلسفه علم به فضای دانشگاهی ایران را بیشتر مدیون نوعی اتفاق و تصادف دانست و گفت: برخی اشخاص به عنوان افرادی که به فلسفه علم علاقه داشتند و به نوعی بانیان این رشته در ایران قلمداد می‌شوند، از نفوذ سیاسی و اجرایی برخوردار بودند و با استفاده از همین نفوذ، فلسفه علم را وارد دانشگاههای ایران کردند. بسیاری از رشته‌ها مانند فلسفه علوم اجتماعی یا فلسفه هنر که طرفدارانش نفوذ اجرایی نداشتند همچنان وارد دانشگاههای ما نشدند یا بسیار دیرتر از فلسفه علم دارای دپارتمان شدند. بنابراین ورود این رشته به دانشگاههای ما چندان سیستماتیک نبود و به اتفاق وابسته بود.
وی درباره انگیزه‌های بانیان این رشته در ایران گفت: نصر به نوعی از تاریخ علم اسلامی و همچنین تفاوت علم جدید و قدیم معتقد بود و به همین دلایل، به فلسفه علم توجه داشت. گلشنی معتقد بود که رویکرد پوزیتیویستی نفوذ زیادی در میان دانشمندان ما دارد، او با فسلفه علم به دنبال اثبات این موضوع بود که علم تنها آن چیزی که پوزیتیویست‌ها می‌گویند. انگیزه‌های این افراد متفاوت بود، اما به هر حال هر سه آنان طرح بحث فلسفه علم را برای جامعه مفید می‌دانستند.
عضو هیات علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران در پاسخ به این سوال که آیا فلسفه علم در ایران به کارکردهایی که برای آن در نظر گرفته شده بود رسیده است، گفت: فلسفه علم یک رشته دانشگاهی است و برای ارزیابی این رشته باید آن را با معیارهای دانشگاهی سنجید. فلسفه علم در حیطه‌های مختلف از جمله تالیف و ترجمه، در پانزده سالی که از تاسیس آن در ایران می‌گذرد، اگر نگوییم مطلوب است، اما رشد داشته است و نمی‌توان این رشد را انکار کرد.
شیخ‌رضایی ادامه داد: از ابتدای تاسیس این رشته تاکنون سطح علمی دانشجویان و پایان نامه‌های آنان رشد چشمگیری داشته و به طور کلی سطح علمی این رشته به طور محسوسی رو به پیش بوده است، اما این رشد به معنای مطلوب بودن آن نیست.
وی درباره نتیجه تعامل فلسفه و علم گفت: فلسفه علم نتایج مستقیمی برای دانشمندانی که مشغول کارهای درجه یک علمی هستند ندارد. این بحث بیشتر مورد توجه افرادی قرار می‌گیرد که درباره علم دغدغه‌های مفهومی دارند، بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که فلسفه علم کمک مشخصی به دانشمند بکند.
این نویسنده و مترجم یادآوری کرد: فلسفه علم بخشی از فلسفه است که به موضوع علم می‌پردازد نه بحثی از علم که موضوع آن فلسفه باشد.
وی به برخی از کارکردهای اجتماعی فلسفه علم اشاره کرد و گفت: ارتباط تکنولوژی و جامعه، تکنولوژی و اخلاق، تولید علم و سیاست‌گذاری‌های علمی حوزه‌های عام‌تری هستند که می‌توان با رویکرد فسلفه علم درباره آنها نظریه‌پردازی کرد.
منبع:خبرگزاری مهر
